Haberlerde izliyoruz;
Ev sahipleri ile kiracılar birbirine giriyor.
Sebep yüzde 25 sınırlaması.
Resmi rakamlara göre enflasyonun yüzde 100’e yakın olduğu, gayri resmi rakamlara göre yüzde 150-200’lerde olduğu bir ülkede siz ev sahiplerine kiracınızın kirasını yüzde 25’ten fazla artıramazsınız derseniz, diğer tarafta boş binalar yeni kiracılara 5-10 kat fazla rakamlardan veriliyorsa elbette bu maç karakolda biter.
Eğer ben siyasi irade olarak bina sahiplerine yüzde 25 sınırı koyarken, piyasada gıdadan giyime, ulaşımdan elektriğe, doğal gazdan akaryakıta yüzde 100’lük, hatta 200’lük hatta ve hatta 300’lük artışlara engel olamıyorsam, bunlara sınırlama getiremiyorsam, gücüm sadece ev sahiplerine yetiyorsa elbette maraza çıkar.
Geçimini ev kirasından sağlayan insanlar var.
Adam yememiş içmemiş iki tane ev edinmiş, birini kiraya vermiş, oradan gelecek parayla ekonomisine katkı yapıyor.
Kiraların uçtuğu bir ortamda sen buna diyorsun ki mevcut kiracına yüzde 25’ten fazla artış yapamazsın.
İş mi şimdi bu?
Sen bu sınırlamayı önce kendine, sonra çarşı, pazar, markete koy.
Sonra gel ev sahiplerini gör!
EV ALMA, DÜZENLEME AL
Şu düzenlemenin tuhaflığına bakın;
Geçen haziranda kabul edilen ve Türk Borçlar Kanunu'na eklenen geçici kanunla, konutlarda kira sözleşmelerinde kira bedelinin artışına ilişkin anlaşmalara yüzde 25 oranında bir üst sınır getirildi.
1 Temmuz 2023'e kadar kira artışlarını yüzde 25'le sınırlayan düzenleme yasanın yürürlüğe girdiği tarih ve sonrasında yapılan kira sözleşmelerini kapsıyor.
Görüldüğü gibi sadece kiracılı konutlar için yapılan, işyerlerini ve yeni kiraya verilecek konutları kapsamayan bu düzenleme sadece bir kısım kiracıyı koruyor.
Aslında onları da korumuyor.
Kiracılarla ev sahiplerini karşı karşıya getirip birbirine düşürüyor.
Ev sahibi “ben yüzde 25’i kabul etmiyorum çünkü bu işin piyasası artık yüksek enflasyon ve pahalılıktan dolayı bu orandan çok daha fazla. Çıkın evimden” diyor.
ÇİFTE STANDART
İşte televizyonlarda görüyoruz; çıkarsın çıkmazsın saç saça, baş başa tekme tokat kavgalar aldı başını gidiyor.
Şu sakatlığa, şu garabete bakın, ev sahipleri oturan kiracı için en fazla yüzde 25 artış isteyebilecekken, boş evini 3-4-5-6 bin liraya, hatta 10 bin liraya, yani istediği rakama verebiliyor çünkü boş ev için bir sınırlama yok.
Peki, bu durumdaki kiracıların günahı ne?
Bir de 5 yılı geçen kira sözleşmelerinde, kira bedeli konusunda anlaşılamazsa kira bedelinin belirlenmesi için kira tespit davası açılabiliyor.
Herhalde bu durumda bölge ortalamasına bakılır.
Bir tarafta yüzde 25, diğer tarafta yüzde sonsuz, bir başka tarafta yüzde 5 yıl.
Karmakarışık bir durum!
6 BİN LİRAYA ZOR BULDU
Geçenlerde taşındıktan sonra zar zor 6 bin liraya (yanlış okumadınız tam 6 bin lira) ev bulabilen gazeteci arkadaşımız Turhan Öztürk isyan etmekte çok haklı.
Ama isyanı sadece ev sahiplerinin insafı, vicdanı, fırsatçılığı olmamalıydı, buna sebebiyet veren piyasa koşullarına ve yapılan düzenlemenin yetersizliğine de bir şeyler söylemeliydi.
Hadi onun yerine de biz söyleyelim:
Eyy siyasi irade kiracıları korumak mı istiyorsun kardeşim; Yaparsın o zaman lokantanın yemek tarifesi veya berberin saç-sakal tarifesi gibi bir tarife, falan katta şu kadar metrekare ev bu kadar, filan katta bu kadar metrekare ev şu kadar dersin, çıkarsın işin içinden.
Veya atarsın topu belediyelerin üzerine, her yöreye, semte uygun bir tarife belirlenir.
İşte o zaman kiracıları korumuş, ezdirmemiş olursunuz.
Herkesi kapsayan, makul, mantıklı, eşit ve hakkaniyetli bir düzenleme yapmak çok mu zor?
AKINTIYA KÜREK
Türk-İş’in raporuna göre kasım 2022'de açlık sınırı 7 bin 785 lira oldu.
Yoksulluk sınırı 25 bin 364 liraya yükselirken, dört kişilik bir ailede herkes asgari ücretle çalışsa dahi hane geliri yoksulluk sınırının altında kaldı.
Asgari ücret 6 ay önce 5 bin 500 olmuştu, şimdi 8 bin 506 liraya çıkarıldı.
Açlık sınırını geçmiş görünüyor ama aralık ayında bu sınır artıp da yeni asgari ücreti geçmeyecekse tabii.
Peki, asgari ücretin 3 bin lira birden artması, son bir yılda artışın yüzde 100 olması bir şey ifade ediyor mu?
Siz işyeri sahibi olsanız, çalıştırdığınız personelden dolayı yeni asgari ücretle daha da artan işletme giderlerinizi karşılamak için ne yaparsanız?
Dükkânı kapatamayacağınıza göre elbette ürettiğiniz-sattığınız ürünlere-mallara-hizmetlere zam yaparsınız değil mi?
KAŞIKLA VER, KEPÇEYLE AL
Misal, diyelim ki özel hastane işletiyorsunuz ve 300 civarında personeliniz var ve sadece aylık elektrik faturanız bile 500 bin lira.
Bunun daha gazı var, yılbaşında zamlanacak vergi ve sigortası var.
Asgari ücret zammıyla artan personel maaşı var, o var, bu var.
Nasıl çıkarsınız işin içinden?
Tabii ki verdiğiniz sağlık hizmetlerine zam yaparak.
Görün bakın asgari ücretteki artış, yakında belirlenecek olan emekli maaşlarındaki artış, vergiler, sigortalar, şunlar, bunlar derken yeni yılla birlikte iğneden ipliğe fiyatlar nasıl artacak.
Böylece maaşlara yapılan zamlar daha ilk birkaç ayda eriyip gidecek.
Bunu söylemek ve görmek için kahin olmaya gerek yok.
Perşembenin gelişi Çarşambadan belli!
Asgari ücreti isterseniz 10 bin lira, isterseniz 15 bin lira, hatta 20 bin lira yapın.
Eğer piyasaya söz geçiremiyorsanız, fahiş fiyat artışlarını durduramıyorsanız, enflasyonu düşüremiyorsanız-dizginleyemiyorsanız hiçbir şey ifade etmez.
Asgari ücretteki artışlar bu şartlarda akıntıya kürektir.
Kaşıkla verip kepçeyle almaktır!